गुरुदेव श्री श्री रविशंकर : एक काठी घ्या आणि मनाचा पाठलाग करा. बघा कुठे जाते ते. पाठलाग करत रहा, करत रहा आणि मग तुम्हाला दिसेल की तुमचं मन इतकं थकलेलं आहे की ते तुमच्या पायाशी येऊन पडलं आहे. महर्षी पातंजली म्हणतात की, प्रत्येक गोष्टीवर ध्यान करा, विविध घटकांवर ध्यान करा, कसलीही आसक्ती नसलेल्या ऋषींवर ध्यान करा. जेव्हा तुम्ही एखाद्या निरसक्त ऋषींचे मनन करता, तेव्हा तुमचे ध्यान लागते. सत्संगामध्ये बसल्यावर सुद्धा तुम्हाला ध्यान लागते. पण जर तुम्ही सत्संग मध्ये १००% सहभागी नसलात तर तुम्ही छताकडे किंवा इकडे तिकडे बघत बसता. तुम्हाला स्वत: हूनच यामध्ये रुचि निर्माण करावी लागेल, त्यात रस आणावा लागेल. ती आवड आधीपासून आहेच, या सर्वांच्या पलिकडे जो आहे त्याच्याकडे बघा. तो, जो प्रत्येक गोष्टीमध्ये रस निर्माण करतो. मी सांगतो, तुम्हाला काहीही करण्याची आवश्यकता नाही, ते सर्व तुमच्यासाठी प्रज्वलित आहेच, तुम्हाला काहीही करण्याची गरज नाहि. जेव्हा तुम्ही गंगेत डुबकी मारत असता, तेव्हा नळ सुरू करण्याची आणि शॉवर घेण्याची काय गरज आहे? सहज व्हा. फक्त हे लक्षात ठेवा की मी कुणीच नाही आणि मला काहीही नको आहे. पण याबद्दलही सारखा विचार करत बसू नका, हीसुद्धा मायाच आहे. म्हणूनच आदि शंकराचार्य म्हणतात की मी शून्य आहे असे समजणेही मूर्खपणाचे आहे.

गुरुदेव श्री श्री रविशंकर : विचार कुठून येतात, मनातून की शरीरातून? डोळे मिटून यावर विचार करा. तेच ध्यान बनते. मग तुम्ही तुमच्यातल्या त्या बिंदूवर किंवा त्या ठिकाणी पोहोचाल जिथून सर्व विचार येतात. आणि ते विलक्षण आहे.

गुरुदेव श्री श्री रविशंकर : जर तुम्हाला ध्यानाचा चांगला अनुभव येत नसेल तर अधिक सेवा करा, तुम्हाला पुण्यही मिळेल आणि तुमचे ध्यान अधिक सखोल होईल. जेव्हा तुम्ही एखाद्याची सेवा करून त्याला दिलासा देता किंवा मुक्त करता तेव्हा तुम्हाला सद्भावना आणि आशीर्वाद मिळतात. सेवेमुळे पुण्य मिळते; आणि त्या पुण्याईमुळे तुम्ही खोल ध्यानाचा अनुभव घेऊ शकता. ध्यानामुळे तुमच्या चेहऱ्यावरचे हास्य परत येते आणि तुम्ही ध्यानाचे सर्वोत्तम परिणाम अनुभवू शकता.

गुरुदेव श्री श्री रविशंकर : इतरांच्या अनुभवा बद्दल चिंता करू नका. स्वत:च्या अनुभवासोबत राहा आणि अनुभव वेळोवेळी बदलत असतात. त्यामुळे काळजी करू नका. ध्यान करण्याने उत्तम शारीरिक विश्रांती मिळण्यास मदत होते.

गुरुदेव श्री श्री रविशंकर : एक उभे आहे तर दुसरे आडवे आहे. तूर्तास तरी एवढेच लक्षात ठेवा. पण उद्या जेव्हा तुम्ही ध्यान करायला बसाल तेव्हा याबद्दल विचार करू नका. तुम्ही ना तर ध्यान करू शकाल ना झोपू शकाल. आत्ता याची वेळ आहे.

गुरुदेव श्री श्री रविशंकर : त्याने काही फरक पडत नाही ! हिंमत गमावू नका ! त्यांना येऊ द्या ! त्यांना म्हणा, "चला, माझ्यासोबत बसा, पाच वर्षापूर्वीच्या, की दहा वर्षांपूर्वीच्या किंवा वीस वर्षांपूर्वीच्या आठवणीं या ! माझ्यासोबत बसा." आपण त्यांच्यापासून जितके पळून जाऊ इच्छिता तितक्या त्या आपल्याला त्रास देतील.

गुरुदेव श्री श्री रविशंकर: सत्य हे आहे की योग आणि ध्यानामुळे तुम्हाला अधिक वेळ मिळतो! जर तुमच्याकडे यासाठी वेळ नसेल तर तुम्ही हॉस्पिटल किंवा डॉक्टरकडे जावे! काही शारीरिक व्यायाम, योगासने, प्राणायाम आणि नंतर थोडा वेळ ध्यान करणे फायदेशीर ठरते.

आपले शरीर एका प्रणालीप्रमाणे कार्य करते जेथे, एका विशिष्ट बिंदूनंतर, आपण नैसर्गिकरित्या ध्यानातून बाहेर पडतो, जसे की आपण पुरेशा झोपेनंतर कसे जागे होतो. तुम्ही दिवसाचे पंधरा तास झोपू शकत नाही. तुम्ही सहा तास झोपता आणि शेवटी, तुम्हाला पुरेशी विश्रांती मिळाल्यावर तुम्ही जागे होतात. त्याचप्रमाणे, आपल्यामध्ये एक जैविक घड्याळ आहे जे आपल्याला बाहेर आणते, म्हणून आपण मध्यस्थी करण्यास भाग पाडू नये. म्हणून मी शिफारस करतो की दिवसातून वीस मिनिटे, पंचवीस मिनिटे पुरेशी असावीत. आपण दिवसात दोन, तीन ध्यान वेळा करू शकता, परंतु थोडा थोडा वेळ. वीस मिनिटे, दोनदा, तीनदा ध्यान करत असाल - तर ते तुम्हाला फायद्याचे ठरेल.

गुरुदेव श्री श्री रविशंकर: तुम्ही वाट पाहत असताना तुमच्या मनात काय चालले आहे? सध्या, तुमच्या मनात सध्या काय चालले आहे? तुम्हाला टाइमपास वाटत आहे का? हीच प्रतीक्षा तुम्हाला खोल ध्यानात घेऊन जाते. जेव्हा तुम्ही वाट पाहत असता तेव्हा तुम्ही निराश होऊ शकता किंवा ध्यान करू शकता. ध्यानाचा अर्थ "वेळ अनुभवणे" असा आहे.

गुरुदेव श्री श्री रवि शंकर : एक, ध्यान करून, आणि दुसरे म्हणजे, तुमच्या सभोवतालच्या लोकांची सेवा करणे - काही सेवा कार्यात सहभागी होणे. आपल्या आत देव पाहणे म्हणजे ध्यान. आपल्या सभोवतालच्या लोकांमध्ये देव पाहणे म्हणजे प्रेम किंवा सेवा. ते दोघे हातात हात घालून जातात.