घरच्या घरी योगाभ्यास करण्याचे ९ उपाय I Yoga for beginners in Marathi

सकाळी सकाळी योग सराव करणे सर्वोत्तम, ज्यामुळे पूर्ण दिवसभरासाठी तुम्हाला भरपूर ऊर्जा मिळते. पण हे जर घडू शकत नसेल तर ते योग टाळण्यासाठी निमित्त ठरू नये. आपला स्वतःचा असा वेळ ठरवा जो आपल्यासाठी सोयीस्कर असेल. ही वेळ सकाळी, थोडे उशिरा, दुपारच्या जेवणापूर्वी किंवा सायंकाळी असू शकते. या वेळेत केलेल्या योगाने सुद्धा आपले मन ताजेतवाने होत दिवसभराचा ताण तणाव दूर होण्यास मदत होते.

दैनंदिन योग सरावासाठी आपल्या घरात छोटीशी व्यक्तिगत खोली असली तर अतिउत्तम. काही काळातच आपल्या योग सरावाने त्या खोलीत सकारात्मक स्पंदने तयार होतील, ज्यामुळे आपल्याला आणि कुटुंबियांना चेतनादाई, शांत आणि आराम जाणवू लागेल. तरीपण जर हे शक्य नसेल तर घरात कुठेही असा निवांत कोपरा शोधा जिथे आपण आपली योगा मॅट टाकू शकतो जेथे थोड्या वेळासाठी कुणाचा अडथळा होणार नाही.

मात्र ती जागा स्वच्छ, हवेशीर, फर्निचर आणि धारदार वस्तूंपासून दूर असेल ह्याची खात्री जरूर करून घ्यावी.('योग्याचे घर' मध्ये अधिक जाणून घ्या.)

योगासने नेहमी रिकाम्या पोटी करायला हवीत. तुम्ही योगाचा सराव आणि ध्यान जेवण झाल्यावर २-३ तासांनी करू शकता.

कपडे थोडे सैल, आरामदायक हवेत. शरीराला ताण देणारी काही आसने करताना शरीरावर अगदी अंगाबरोबर बसणारे कपडे अडथळ्याचे ठरू शकतात. तसेच योग करताना अंगावरील दागिने बाजूला काढून ठेवावेत. भडक मेकअप टाळावा.

हे अतिशय आवश्यक आहे, नाहीतर स्नायूंवर अतिरिक्त ताण येण्याचा धोका संभवतो. शरीराला उष्मा देणाऱ्या हालचालींनी सुरुवात करा आणि गहरी योगासने करण्यापूर्वी लवचिकता वाढविणारे, शरीराला ताण देता येईल असे हलके व्यायाम करा.

आपल्या शरीराचा आदर करा आणि चेहऱ्यावर स्मित बाळगत सोप्या व अगदी सहजपणे करता येतील अश्या आसनांनी सुरुवात करा.त्वरित वेगाने किंवा आपल्या शरीराच्या क्षमतेपेक्षा जास्त ताण दिल्याने तुम्हाला लगेच फायदे दिसू लागणार नाहीत. उलट यामुळे तुमचा सराव अजूनच कठीण व वेदनादायी होऊ शकतो.

तुमच्या योग सरावात नियमितता असणे आवश्यक आहे. त्याला तुमच्या रोजच्या दिनचर्येत सामील करा. (वर उल्लेख केल्याप्रमाणे, तुम्ही निवांतपणे योगाचा सराव करू शकाल अशी सोयीची वेळ निवडा.) आणि मग ते सहजपणे तुमच्या सवयीचे होईल.श्री श्री योगाचे वरिष्ठ प्रशिक्षक किशन वर्मा म्हणतात, “दोन तासांच्या इतर व्यायामांपेक्षा केवळ वीस मिनिटांचा नियमित योग सराव अधिक लवकर सकारात्मक परिणाम देऊ शकतो.”

जेंव्हा तुम्ही एकटेच योगाचा सराव करत असता तेंव्हा ते काही दिवसांनी कंटाळवाणे वाटू शकते किंवा त्याचा आळस येऊ शकतो. यासाठी सराव करताना कुटुंबातील सदस्यांना, आपल्या मित्रांना सोबतीला घ्या आणि फरक पहा. घरी सर्वांनी एकत्र योगाचा सराव करणे हा एक कौटुम्बिक सोहळा ठरू शकतो. योगाचा वेळ परिवारासोबत अजून चांगला कसा साजरा करू शकाल याबध्दल जाणून घ्या.

वेगवेगळी योगासने आणि प्राणायाम हे रोजच्या सरावात हवेच. पण जर वेळ अपुरा पडत असेल तर रोज काही ठराविक आसने करा आणि रविवारी मात्र योगाच्या समग्र पॅकेजने सुट्टी साजरी करा. तसेच, योगासनांच्या अखेरीसयोगनिद्रा जरूर करा.

केवळ काही योगासने करणे म्हणजे योगाचा सराव नव्हे हे लक्षात ठेवा. रोज घरी करण्याच्या योग सरावात काही वेळ प्राणायाम, ध्यान आणि सुदर्शन क्रिया(जर तुम्ही हॅपिनेस प्रोग्राम केला असेल तर) करा.

योगामुळे शरीर आणि मनाचा विकास होतो. याचे अनेक शारीरिक आणि मानसिक लाभ आहेत परंतु योगाभ्यास औषधे आणि कोणत्याही उपचाराला पर्याय होऊ शकत नाही. प्रशिक्षित अशा श्री श्री योग प्रशिक्षकाच्या मार्गदर्शनाखाली योगासन शिकणे आणि करणे गरजेचे आहे. काही व्याधी असतील तर योगासन शिकण्यापूर्वी डॉक्टर आणि श्री श्री योग (Sri Sri Yoga) प्रशिक्षक यांना कल्पना द्या. श्री श्री योग शिबीर करण्यासाठी जवळच्या आर्ट ऑफ लिव्हिंग सेंटर शी संपर्क करा. आर्ट ऑफ लिविंगचे कोणतेही शिबीर करायचे असेल तर आम्हाला info@artoflivingyoga.org ला संपर्क साधा.