બ્રહ્મ મુહૂર્ત વિશે બધી જાણકારીઓન

દરરોજ સવારે ૪:૩૦ વાગ્યે મારા દાદા તેની પવિત્ર ગણગણાટ સાથે વેદીમાં તેમના પ્રિય દેવોને જાગૃત કરવામાં વ્યસ્ત હોય છે. જ્યારે તે થઈ જાય, ત્યારે તે ધ્યાન કરે છે અને પછી ચાલવા માટે જાય છે. “આહ, કેવી સુંદર સવાર છે,” તે ઘરે પાછા ફર્યા પછી દરરોજ હર્ષથી કહે છે.

મારા દાદા હંમેશાં વહેલી સવાર સાથે ઘનિષ્ઠ સંબંધ ધરાવે છે, ખાસ કરીને બ્રહ્મ મુહૂર્તનો સમયગાળો, સૂર્યોદયના દોઢ કલાક પહેલાનો સમય. શિયાળામા ઠંડી હોવા છતાં પણ તમે તેમને વહેલી સવારની નિત્યક્રમનું અનુસરણ કરતા જોશો. તેમનું માનવું છે કે તેમની ધાર્મિક વિધિએ તેમને તેમના સ્વાસ્થ્યના ગુલાબી રંગમાં રાખ્યો છે. (૮૦ ના દાયકામાં હોવા છતાં, તે ચાલે છે અને એક સીધી મુદ્રામાં બેસે છે અને તેમને કોઈ રોગ નથી.

એવું લાગે છે કે યુરેના તબીબી નિષ્ણાતો તેમની સાથે સંમત છે. અષ્ટાંગ હૃદય, આયુર્વેદિક ગ્રંથ, વર્ણવે છે કે બ્રહ્મ મુહૂર્તમાં જાગવું એ વ્યક્તિનું જીવનકાળ વધારે છે અને રોગોથી બચવામા મદદ કરે છે. 

બ્રહ્મ મુહૂર્ત: ‘હું સમયની નવી વ્યાખ્યા

રોગ મુક્ત શરીર અને વધતા જીવનકાળના ફાયદા આકર્ષક છે. જો કે, મારા દાદાનો વહેલી સવાર માટે નો પ્રેમ અનંત છે. તેમના પોતાના શબ્દોમાં, તે તેમનો ‘હું સમય છે. તેમણે મને તે સમજાવી. તેમણે કહ્યું કે સવારથી રાત સુધી, અમે વિશ્વની માંગણીઓને આપી રહ્યા છીએ. દિવસ વ્યાવસાયિક, સામાજિક અને કૌટુંબિક જવાબદારીઓ નિભાવવામાં પસાર થાય છે. રાત્રે પોતાને માટે થોડો સમય બાકી રહે છે. પરંતુ તે સમયગાળામાં, તમારી પાસે કોઈ શક્તિ રહેતી નથી. એકમાત્ર સમય જ્યારે તમે તાજા, જાગૃત અને સરળતાથી અંદર તાલમેલ બનાવી શકો તે બ્રહ્મ મુહૂર્ત છે, તે તમારા માટે એક ખાસ સમય બનાવે છે.

બ્રહ્મ મુહૂર્તમાં જાગવાના સંશોધન લાભો

ઇન્ટરનેશનલ જર્નલ ઓફ યોગા અને એલાઇડ સાયન્સિસના જણાવ્યા અનુસાર, ભોર પહેલાના સમયગાળા દરમિયાન વાતાવરણમાં નવજાત ઓક્સિજનની ઉપલબ્ધતા હોય છે. આ પ્રાકૃતિક ઓક્સિજન સરળતાથી હિમોગ્લોબિન સાથે મળીને ઓક્સીહિમોગ્લોબિન બનાવે છે, જેના  ફાયદા નીચેના પ્રમાણે છે.

• રોગપ્રતિકારક શક્તિને વેગ આપે છે
• ઉર્જા સ્તર વધારે છે
• લોહીનું પીએચ સંતુલન જાળવવામાં મદદ કરે છે
• પીડા, વ્રણતા અને ખેંચાણથી મુક્તિ આપે છે
• ખનિજો અને વિટામિન્સ ગ્રહણ કરવાની છમતામાં વધારો કરે છે

આ ‘હું સમયમાં કરવા જેવી ૫ વસ્તુઓ

આપણા પૂર્વજોએ વિચાર્યું કે બ્રહ્મ મુહૂર્તમાં કરવામાં આવેલી કેટલીક પ્રવૃત્તિઓ અંદરની સુસંગતતામાં મદદ કરી શકે છે. આ પ્રવૃત્તિઓ વ્યક્તિગત અને દુન્યવી મોરચાઓ પર, આ સમયને તમારી સાથે વિશેષ અને ફળદાયક બનાવવામાં સહાય કરે છે. ધર્મશાસ્ત્ર જેવા પ્રાચીન ગ્રંથો, ધર્મ વિશેનો હિન્દુ ગ્રંથ, અને અષ્ટાંગ હૃદય, નીચેની મુજબ વર્તવા માટે પ્રેરિત કરે છે:

૧. ધ્યાન કરો

ધ્યાન પોતાને મળવાનો શ્રેષ્ઠ માર્ગ છે. અને, જ્યારે બાકીનું વિશ્વ સૂઈ રહ્યું હોય ત્યારે મનન કરવા માટે આનાથી વધુ સારો સમય શું હોઈ શકે! તે આ સમય છે જ્યારે તમારું જાગરૂકતાનું સ્તર શ્રેષ્ઠ હોય છે. સહજ સમાધિ ધ્યાન એ એક શ્રેષ્ઠ બ્રહ્મ મુહૂર્ત ધ્યાન છે.

૨. જ્ઞાન વાંચો અથવા સાંભળો

અષ્ટાંગ હૃદય મુજબ, આધ્યાત્મિક જ્ઞાન અને ડહાપણને સમજવા માટે બ્રહ્મ મુહૂર્ત સૌથી યોગ્ય સમય છે. પ્રાચીન શાસ્ત્રોનું અન્વેષણ કરો અથવા ડહાપણના સરળ સિધ્ધાંતો ફરીથી શોધો. ધર્મશાસ્ત્ર અનુસાર બ્રહ્મ મુહૂર્ત દરમિયાન શાસ્ત્રોનો અભ્યાસ કરવાથી માનસિક સમસ્યાઓ પણ સરળ થાય છે.

૩. યોજના

બ્રહ્મ મુહૂર્તએ તમને આપેલી જાગૃતિ સ્તર અને તાજગી તમારા જીવનની મહત્વપૂર્ણ બાબતોની યોજના બનાવવાનો યોગ્ય સમય બનાવે છે: તે ઉદ્યોગ હોય, નાણાકીય હોય અથવા તમારા દિવસ પ્રવૃત્તિઓ.

૪. આત્મનિરીક્ષણ

પાછલા દિવસની તમારી ક્રિયાઓને યાદ કરો. ઇર્ષ્યા, ક્રોધ અને લોભ જેવા નકારાત્મક ભાવનાઓમાં તમે કેટલી વાર ઉમરાવ્યું તે યાદ કરો. આમાંની કોઈ પણ યાદો તમને દોષમાં ડૂબી ન દો. ફક્ત તે ક્ષણોથી પરિચિત બનો. રોજિંદા આમ કરવાથી આખરે આ ભાવનાઓ તરફ જવાનું તમારું વલણ ઘટી જશે. દરરોજ આ કરવાથી તમારી આ ભાવનાઓમાં પ્રવેશ કરવાની વૃત્તિ ઓછી થશે, અને છેવટે, ખરાબ કર્મો ઘટાડશે.

૫. તમારા માતાપિતા, ગુરુ અને ભગવાનને યાદ કરો

આપણી જિંદગીમાં સૌથી મહત્વપૂર્ણ લોકોને યાદ રાખવાનો સમય આપણને ઘણી વાર મળતો નથી. ઋષિ શૌનક સૂચવે છે કે તમે યાદ કરોં આને માનસિક રૂપે નમન કરોં તમારા માતાપિતા, ગુરુને અને એ શક્તિ જે તમને લાગે છે સૃષ્ટિ ને ચલાવે છે, તમે એને ભગવાન કે સાર્વત્રિક શક્તિ કહી શકો છો.

૪ બ્રહ્મ મુહૂર્તમાં ન કરવા માટેની બાબતો

ધર્મશાસ્ત્ર પણ થોડા ન કરવા ભલામણ કરે છે:

૧. ન ખાવું: બ્રહ્મ મુહૂર્ત દરમિયાન ખાવાથી બીમારીઓ થાય છે.

૨. તણાવપૂર્ણ પ્રવૃત્તિ ન કરો: એવું કંઇક ન કરો જેના માટે બહુ માનસિક કાર્યની જરૂર હોય. આમ કરવાથી વ્યક્તિની આયુષ્ય ઘટાડે છે.

દરેકને બ્રહ્મ મુહૂર્તમાં જાગવું જોઈએ?

અષ્ટંગ હૃદય અનુસાર બ્રહ્મ મુહૂર્તમાં માત્ર સ્વસ્થ વ્યક્તિ જ જાગવા જોઈએ. લખાણ નીચેના લોકોને બ્રહ્મ મુહૂર્તમાં જાગવા માટે પ્રતિબંધિત કરે છે:

૧. ગર્ભવતી સ્ત્રીઓ

૨. બાળકો

૩. વૃદ્ધ લોકો જે શરૂઆતથી આ સમયગાળામાં જાગતા નથી

૪. કોઈપણ શારીરિક અને માનસિક બિમારીથી પીડાતા લોકો 

૫. જે લોકો અગાઉના ભોજનને પચ્યા નથી (આંતરડાની કોઈ હિલચાલ એ નિર્જીવ   ભોજન સૂચવે છે)

ડ Dr..અંજલી અશોક, શ્રી શ્રી આયુર્વેદ અને વેદ અગમા સંસ્કૃત મહા પાઠશાળાના પંડિત વિશ્વજીતના ઇનપુટ્સના આધારે.